Stanowisko
Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego
z dnia 5 lutego 2021 r.
w nawiązaniu do Stanowiska Komitetu Nauk Historycznych PAN dnia 2 lutego 2021 r.
Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego uważa za swą powinność przedstawienie zdania w związku ze stanowiskiem Komitetu Nauk Historycznych PAN „w sprawie wolności badań naukowych wobec pozwu przeciwko profesor Barbarze Engelking i profesorowi Janowi Grabowskiemu”.
Wolność prowadzenia badań naukowych jest fundamentem uprawiania historii. Polskie Towarzystwo Historyczne występuje zdecydowanie w obronie tej wolności i przeciwko wszystkiemu, co jej zagraża. Rozstrzyganie w sądach dyskusji, konfliktów i sporów powstałych w związku z publikacjami naukowymi niesie za sobą poważne zagrożenie dla tego fundamentu.
Do stwierdzenia powyższej oczywistej prawdy można odnieść słowa zawarte w niedawnej opinii zespołu powołanego przez Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich na temat Pakietu Wolności Akademickich:
„Podstawową funkcję wolności akademickiej, jak wszystkich innych wolności, stanowi obrona (w tym wypadku nauki) przed ingerencją władzy publicznej w sferę z istoty swojej wymagającą pozostawienia indywidualnym i zbiorowym działaniom przedstawicieli danego środowiska – podmiotów prawa, które nie są obdarzone wolnością przez państwo, ale którym wolność po prostu przysługuje. Jak stwierdził w jednym ze swoich zaleceń Parlament Europejski, wolność akademicka […] wymaga stałej i uważnej ochrony przed nadmierną presją ze strony państwa, a odpowiedzi na problemy występujące w społeczeństwie powinny być znajdowane w drodze rozumowania, uzyskiwania dowodów i perswadowania”.
Również prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego dało temu wyraz, przyjmując 20 września 2020 roku projekt kodeksu etycznego, w którym stwierdza się, iż: „Historycy powinni strzec wolności i praw niezbędnych do prowadzenia badań, przeciwstawiając się próbom ich ograniczania czy narzucania opinii o przeszłości przez urzędy lub sądy – rozstrzyganie o słuszności refleksji naukowej nie leży w ich gestii”.
