Głównym celem działalności Sekcji Historii Więziennictwa, funkcjonującej przy katowickim oddziale Polskiego Towarzystwa Historycznego, jest wspieranie badań w zakresie historii więziennictwa.
Cel ten jest realizowany poprzez organizację sympozjów i seminariów, współorganizację konferencji naukowych, prowadzenie dyskusji na forum Sekcji, integrację badaczy tej dziedziny oraz popularyzację wiedzy dotyczącej kształtowania i funkcjonowania Straży Więziennej w okresie międzywojennym oraz w latach 1939-1945, 1945-1954, 1954-1956. Szczególną uwagę poświęca się zagadnieniom z takich dziedzin, jak pragmatyka służbowa, bronioznawstwo, uniformologia, falerystyka. Ponadto działalność obejmuje prowadzenie grupy w mediach społecznościowych na platformie Facebook - Straż Więzienna II RP oraz publikowanie artykułów w Forum Służby Więziennej/Forum Penitencjarne [periodyku wydawanym przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej].
Członkowie Sekcji Historii Więziennictwa podejmują również szereg działań mających na celu wypracowanie porozumienia ze Służbą Więzienną, w ramach którego utworzono by w jej strukturach Biuro Edukacji Historycznej. Prowadzone są badania dotyczące martyrologii funkcjonariuszy tej formacji, poszukując ich miejsc pochówków w kraju i za granicą, przywracając im miejsce w pamięci współczesnych spadkobierców Służby Więziennej oraz kształtując etos i tradycję formacji. Sekcja współpracuje w tym zakresie z Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa, na skutek czego XX Zjazd Krajowy NSZZFiPW, który odbył się 29 września 2023 roku, jednogłośnie poparł działania Sekcji Historii Więziennictwa, podkreślając otwartość i gotowość do wsparcia realizacji celów statutowych.
Sekcja Historii Więziennictwa została powołana na mocy Uchwały Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Katowicach Nr 1/2023 z dnia 19 stycznia 2023 roku [na podstawie Statutu PTH, par. 43, pkt 5].
