DZIAŁALNOŚĆ ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO W 2014 ROKU
Dane liczbowe
Polskie Towarzystwo Historyczne zrzesza obecnie 47 oddziałów terenowych, większość z nich (35) przesłało sprawozdania ze swej działalności za rok 2014. Docierały od pierwszych dni stycznia, nieśpiesznie (na 29 stycznia było ich zaledwie 16). Napływały głównie drogą elektroniczną (pliki doc. i docx., pdf., rtf. ) oraz pocztą: jako wydruki komputerowe … i już tylko jedno sprawozdanie w formie maszynopisu. Pierwsze nadeszło drogą elektroniczną sprawozdanie z Radomska (12 stycznia), a potem 22 stycznia z Nowego Sącza i Torunia. Już myślałem, że to ostatnie: 25 lutego z Legnicy, ale 2 marca o 15.07 otrzymałem wraz z pozdrowieniami sprawozdanie Oddziału inowrocławskiego.
[Nie nadeszły dotychczas sprawozdania z 12 oddziałów (w roku ub. z 16), tj. z: Białej Podlaskiej, Bydgoszczy, Ciechanowa, Cieszyna, Gdańska, Grudziądza, Kościerzyny, Limanowej, Myślenic, Pionek, Tarnowa i Włocławka].
W siedmiu oddziałach działają koła terenowe. W oddziale kaliskim jest pięć kół: w Jarocinie (69 członków), Ostrowie Wielkopolskim (23) i Pleszewie (31) i dwa specjalistyczne w Kaliszu[1]. Oddział Łódzki posiada trzy aktywne koła: w Bełchatowie (10), Piotrkowie Trybunalskim (33) i Tomaszowie Mazowieckim (31). Oddział inowrocławski podaje koła: w Strzelnie i Radziejowie. Oddział w Olsztynie wykazuje liczące 29 członków koło w Mrągowie. W oddziale przemyskim funkcjonuje koło w Cieszanowie[2]; w oddziale inowrocławskim są koła w Radziejowie i Strzelnie[3], i w oddziale toruńskim wykazywane są, także bez podania liczebności, koła w Golubiu-Dobrzyniu i Wąbrzeźnie. Oddział zielonogórski ma liczące 7 członków koło w Nowej Soli (10).
Pod koniec 2013 r. PTH liczyło 3824 członków (2013 - 4108, 2012 – 3712, 2011 – 3675). Z dostarczonych sprawozdań wynika, że w 35 oddziałach było ich 3 515, zaś dane z lat ubiegłych dotyczące 12 oddziałów, które nie dostarczyły jeszcze sprawozdań obejmują już tylko 309 członków.
W roku 2014 r. w 10 Oddziałach (Czerwińsk, Częstochowa, Katowice, Lidzbark Warmiński, Limanowa, Nowy Sącz, Skarżysko-Kamienna, Tarnobrzeg, Warszawa, Wrocław) odbyły się zebrania sprawozdawczo-wyborcze. Ustępującym członkom władz dziękujemy za wysiłek włożony w realizację zadań PTH. Nowym Zarządom Oddziałów życzymy owocnej pracy.
Niepełny jeszcze zestaw danych nie pozwala na ostateczne ustalenie kolejności poszczególnych oddziałów wg ich liczebności. Jednak w pierwszej trójce, nie powinna ona ulec zmianie. W nawiasach liczebność z lat 2013, 2012 i 2011.
Największym oddziałem PTH jest Towarzystwo Miłośników Historii w Warszawie z 365 (2013 – 356, 2012 – 369, 2011 - 378) osobami. Kolejne miejsca zajmują oddziały: łódzki - 326 (336, 302 i 276), wrocławski (Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii) - 270 (270, 270 i 268), kaliski - 223 (226, 219 i 214), a następne oddziały to: poznański - 166 (166, 150 i 154), toruński - 154 (152, 152 i 148), krakowski -149 (209, 209 i 206) i olsztyński - 149 (147,148 i 143), lubelski - 144 (144, 137 i 132), białostocki – 133 (133, 133 i 130), przemyski - 131 (131, 130, 130).
Sekcje i komisje
Sekcje dydaktyczne to formy organizacyjne w ramach Oddziałów funkcjonujące w 7 z nich (Elbląg, Kielce, Łódź - dwa odczyty dla nauczycieli, Opole, Radomsko – nauczycielska, Warszawa, Zamość – siedem spotkań metodycznych dla nauczycieli historii i wiedzy o społeczeństwie ze wszystkich poziomów nauczania, Zielona Góra). W Radomsku działa jeszcze sekcja genealogiczna, w Opolu dwie Komisje: Nauki i Wojskowa, zaś w Kielcach sekcja ogólno historyczna. Oddział w Kaliszu wykazuje jako wyodrębnione jednostki: Komitet Redakcyjny „Rocznika Kaliskiego”, Komisję popularyzacji wiedzy historycznej i współpracy z nauczycielami historii oraz Sekcję kaliskich archeologów. W Nowym Targu działają: Komisja Historii Wojskowości, Komisja Kultury oraz Grupa eksploracyjno-badawcza. W ramach nowosądeckiego Oddziału funkcjonuje Komisja Wojskowości powołana uchwałą Zarządu Oddziału z 21.09.2010 r. z dwoma sekcjami: rycerską i militarną[4]. Od lat najbardziej rozbudowana i owocna jest działalność sekcji warszawskiego TMH, gdzie działają:
Sekcja Dydaktyczna (przewodnicząca mgr Zofia T. Kozłowska - obejmuje opiniowanie programów i podręczników historycznych (4 spotkanie, 1 panel) oraz przygotowanie do Olimpiady Historycznej (zob. przyp. 8).
Sekcja Historii Warszawy - przewodnicząca mgr Irena Matejukowa; 2 prelekcje (4 II i 27 III), 1 prezentacja filmu (21 V); 1 dyskusja panelowa razem z Komisją Biografistyki (3 X), 4 promocje książek (26 IX, 27 X, 20 XI, 2 XII)- razem 8;
Sekcja Historii Wojskowej - przewodniczący prof. dr hab. Krzysztof Komorowski 1 promocja (20 III); 1 wieczór pamięci (22 V), 1 dyskusja panelowa (13 XI) – 3 wydarzenia;
Sekcja Antropologii Historycznej - przewodniczący mgr Maksymilian Sas; 8 prelekcji z projekcją materiałów monograficznych (17 I, 20 V, 10 VI, 14 X, 18 XI, 4 XII, 17 XII); 1 promocja książki (7 X); 1 film-kreskówka – materiał propagandowy (28 X); 2 Sesje naukowe we współpracy ze Studenckim Kołem Naukowym Historyków UW oraz Kołem Naukowym Doktorantów Wydziału Historycznego UW.
Komisja Biografistyki i Studiów Krytycznych - przewodniczący prof. dr hab. M. M. Drozdowski; 3 wieczory pamięci (14 I, 16 V, 29 V); 6 promocji książek ( 16 I, 3 II, 21 III, 27 III, 8 IX, 27 X); 3 dyskusje panelowe ( 30 X, , 27 X razem z Sekcją Warszawy, 5 XI); 1 prelekcja (17 XII) - 13 wydarzeń.
Należy w tym miejscu przypomnieć iż wszystkie Oddziały zgłaszają funkcjonowanie obowiązujących statutowo Komisji Rewizyjnych.
Konferencje, sympozja
W dniach 17-21 wrześniu 2014 r. odbył się w Szczecinie XIX Powszechny Zjazd Historyków Polskich. Pozostawiając szczegółowe sprawozdanie z tego wydarzenia Przewodniczącemu Komitetu Organizacyjnego, prof. Adamowi Makowskiemu, trzeba zwrócić uwagę zarówno na wielka liczbę wydarzeń naukowych, wchodzących w jego ramy, jak i uczestniczących w nich uczonych z kraju i zagranicy. Czynny udział w Zjeździe członków z poszczególnych Oddziałów PTH, był jednak rzadko zaznaczany w sprawozdaniach.
W 2014 r. oddziały PTH, te które nadesłały sprawozdania, i ich koła zorganizowały, albo były współorganizatorami 42 (2013 – 55) konferencji i sesji naukowych, popularno-naukowych i sympozjów. W stosunku do roku 2013 jest to liczba mniejsza o 13, lecz być może, że uzupełnione dane wykażą znacznie większą ilość tych przedsięwzięć.
Organizatorami lub współorganizatorami konferencji i sesji naukowych w 2013 r. było 18 oddziałów ze swoimi kołami (w 2013 – 15).
Chronologiczny wykaz tych imprez zawiera załącznik Zestawienie chronologiczne
konferencji i sympozjów zorganizowanych przez Oddziały PTH w 2014 r. Dane dotyczące liczby zorganizowanych konferencji zawiera także tabela statystyki. Aż 10 konferencji zorganizował Oddział w Krakowie, 8 – w Kaliszu, po 3 - w Katowicach i Zamościu.
Przede wszystkim jednak sprawozdanie powinno zasygnalizować najważniejsze z konferencji, co nie jest prostym zadaniem. Niektóre bowiem, skromne liczbą referatów i uczestników, konferencje, sesje i sympozja, mogą mieć doniosłe znaczenie dla swych regionów. W tym miejscu trzeba wyróżnić, poza Powszechnym Zjazdem, wydarzenia naukowe o wymiarze międzynarodowym i ogólnopolskim. Przedstawiam wybrane (subiektywnie, w liczbie 11) zapisy z wykazu konferencji i sympozjów:
I. 4-5 kwietnia, Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie, konferencja naukowa Zmysły w kulturze średniowiecza (24 referaty), O/Warszawa (współorganizowana z Sekcją Antropologii Historycznej i Studenckim Kołem Naukowym Historyków UW oraz Muzeum Narodowym w Warszawie)
II. 25-26 kwietnia, Olsztyn, Kara na przestrzeni dziejów – studium historyczne (44 referaty), O/Olsztyn (współorganizatorzy: Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM w Olsztynie, Studenckie Koło Naukowe Historyków Historikon)
III. 26-27 maja, Kraków, Kongres historyków Polski i Rosji. Konferencja współorganizowana dotąd cyklicznie przez Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie i O/Kraków
IV. 2 czerwca, Gorzów Wielkopolski, ogólnopolska konferencja naukowa A mury runą , O/Gorzów Wielkopolski (współorganizatorzy: Archiwum Państwowe w Gorzowie, IPN w Gorzowie, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie)
V. 5–7 czerwca, Płock: międzynarodowa konferencja naukowa Losy i znaczenie dziedzictwa kulturowego po klasztorach skasowanych w Płocku oraz na Mazowszu i ziemi dobrzyńskiej, (31 referatów), O/Wrocław (współorganizatorzy: Narodowy Program Rozwoju Humanistyki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – projekt badawczy: Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja (11H 11 021280), Towarzystwo Naukowe Płockie, Muzeum Diecezjalne w Płocku)
VI. 6-7 czerwca, Racibórz, Opava, Międzynarodowa Konferencja Naukowa Ludzie na granicy. Społeczne, handlowe, kulturalne, sportowe i turystyczne kontakty", (20 referatów), O/Katowice i Polsko-Czeskie Towarzystwo Naukowe
VII. 13–14 czerwca, Warszawa, Instytut Historyczny UW, konferencja naukowa Człowiek i emocje w badaniach humanistycznych i społecznych (40 referatów), O/Warszawa (współorganizowana z Sekcją Antropologii Historycznej i Kołem Naukowym Doktorantów Wydziału Historycznego UW)
VIII. 9-10 września, Katowice, XIV katowicka konferencja naukowa Katowice w drugiej Rzeczypospolitej, (32 referaty), O/Katowice (współorganizatorzy: Polska Akademia Nauk Oddział w Katowicach, Muzeum Historii Katowicach)
IX. 25–27 września 2014 r., Mąchocice Kapitulne: konferencja naukowa Losy i znaczenie dziedzictwa kulturowego po klasztorach skasowanych na ziemiach zaboru rosyjskiego w latach 1864–1905 (38 referatów), O/Wrocław (współorganizator: Narodowy Program Rozwoju Humanistyki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – projekt badawczy: Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja (11H 11 021280)
X. 13-14 listopada, Zabrze, XVIII Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu Kultura Europy Środkowej - Postęp i zacofanie w kulturze Europy Środkowej, (27 referatów), O/Katowice (współorganizatorzy: Polska Akademia Nauk Oddział w Katowicach, Urząd Miasta w Zabrzu)
XI. 11-12 grudnia, Limanowa, Międzynarodowa Konferencja Wielka Wojna w Małopolsce - bitwa limanowska 1914, z podsumowaniem projektu edukacyjnego Wielka Wojna w Małopolsce - pamięć i tożsamość organizowanego przez Forum Małopolskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Historycznego (główny ciężar O/PTH Limanowa). O/Nowy Sącz – współorganizator [ze sprawozdania O/Nowy Sącz]
