Jerzy Kłoczowski, emerytowany profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zmarł 2 grudnia 2017 r. w wieku 93 lat. Zamieszczone poniżej przemówienie wygłosił Henryk Rutkowski 13 grudnia po nabożeństwie żałobnym w Warszawie.
Zabieram głos w imieniu Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. Prof. Jerzy Kłoczowski przez znaczną większość swego życia należał do naszego stowarzyszenia, które zrzesza pracowników nauki, nauczycieli oraz innych miłośników historii. Jak wiadomo, był on przede wszystkim badaczem średniowiecza, autorem wielu ważnych opracowań. Jeden przykład – książka o zakonach pod tytułem „Wspólnoty chrześcijańskie w tworzącej się Europie” (drugie zmienione wydanie z 2003 r.). Jak napisał w swej opinii Henryk Samsonowicz, „znakomite rozważania Jerzego Kłoczowskiego uświadamiają nam dobitnie, że nie sposób zrozumieć genezy i dziejów tworzącej się Europy bez poznania najważniejszych form życia wspólnot chrześcijańskich”. A Bronisław Geremek wyraził pogląd, że „myśl historyczna, która legła u podstaw tego zamierzenia, znajduje nowy wymiar w chwili obecnej, gdy problemem naszego czasu staje się pytanie o duchowe dziedzictwo Europy”.
Ja poznałem Jerzego Kłoczowskiego już we wczesnych latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Spotkania nasze były rzadkie, ale z jego strony zawsze nacechowane serdecznością. Ostatni raz widzieliśmy się w grudniu 2014 r. w siedzibie Polskiego Towarzystwa Historycznego przy Rynku Starego Miasta; do tej kamienicy chyba później już nie zawitał.
W naszym środowisku byliśmy świadomi szerokiego zakresu jego działalności, która tylko częściowo miała związek z celami Towarzystwa, określonymi lapidarnie jako pogłębianie wiedzy historycznej i upowszechnianie jej. Był jednak taki moment, że Zarząd Główny zadał prof. Kłoczowskiemu pytanie, czy zgodziłby się objąć funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Historycznego. Odmówił, co stanowiło wyraz jego odpowiedzialności za wypełnianie podjętych zobowiązań. W roku 2000 Walne Zgromadzenie Towarzystwa nadało mu godność członka honorowego.
Dzisiaj w osobie Jerzego Kłoczowskiego żegnamy wybitnego badacza dziejów, zasłużonego nauczyciela akademickiego, organizatora życia naukowego i po części życia kulturalnego – nie tylko w skali krajowej, twórczego uczestnika aktywności społeczeństwa obywatelskiego Rzeczypospolitej, w której pozostanie jego wyraźny cenny ślad. Kończę słowami ze starożytnego chrześcijaństwa: Anima eius requiescat in pace.
