Forum Małopolskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Historycznego
Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu
Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej im. dra Jana Bednarskiego
serdecznie zapraszają na promocję książki
Wacława Polakiewicza
Podhalański Adwent 1914
Szkice z czasów Wielkiej Wojny
Początek spotkania 28 listopada (piątek) godz. 18.00
Bursa Gimnazjalna im. dra Jana Bednarskiego
Ul. Nadwodnia 5 w Nowym Targu
* * *
„Podhalański Adwent 1914” najnowsza publikacja
Polskiego Towarzystwa Historycznego
Z okazji przypadające w bieżącym roku okrągłej 100. rocznicy wybuchu I wojny światowej na rynku księgarskim ukazało się szereg interesujących pozycji omawiających te dramatyczne wydarzenia. Jakkolwiek wiele z nich to prace syntetyczne, to powstały również opracowania przybliżające szczegółowo przebieg najważniejszych bitew rozgrywanych zarówno na zachodnim jak i na wschodnim froncie. Nie inaczej jest w Polsce, gdzie wielu historyków podjęło się tej tematyki. W ten nurt zarówno wydawniczy jaki i popularyzatorski włączyło się również Polskie Towarzystwo Historyczne, które od początku roku realizuje swój autorski projekt edukacyjny pn. „Wielka Wojna w Małopolsce – pamięć i tożsamość”. Obok licznych i różnorodnych działań: konkursów, gier miejskich, sesji i sympozjów naukowych, gier planszowych, wystaw czasowych, pikników, skierowanych do dzieci, młodzieży tudzież studentów regionalistów i miłośników historii, przygotowało publikację popularnonaukową. Jest to książka Wacława Polakiewicza pt. „Podhalański Adwent. Szkice z czasów Wielkiej Wojny”. Jej premiera odbyła się 11 listopada 2014 r. w Dniu Święta Niepodległości w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej.
W listopadzie br. Polskie Towarzystwo Historyczne wraz z Muzeum Tatrzańskim i Bursą Gimnazjalną zaplanowało na Podhalu cykl spotkań z autorem oraz prezentację książki czytelnikom i miłośnikom dziejów Wielkiej Wojny. Pierwsze z nich odbędzie się w najbliższy czwartek 20 listopada 2014 r. o godz. 17.30 w Willi Koliba w Zakopanem we współpracy z Muzeum Tatrzańskim i Towarzystwem Muzeum Tatrzańskiego. Drugie spotkanie będzie miało miejsce w piątek 28 listopada o godz. 18.00 w Bursie Gimnazjalnej im. dra Jana Bednarskiego w Nowym Targu. Już dzis serdecznie zapraszamy.
Autorem publikacji „Podhalański Adwent 1914. Szkice z czasów Wielkiej Wojny” jest Wacław Polakiewicz znany, ceniony w środowisku historyk, muzeolog mieszkający w Zakopanem. Przez szeregu lat był pracownikiem naukowym Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, w którym pełnił m.in. funkcję Kierownika Działu Historycznego. Jest pomysłodawcą i realizatorem szeregu scenariuszy wystaw historycznych, artystycznych oraz prac naukowych i popularnonaukowych głównie o aspekcie kulturowym i niepodległościowym. W ostatnich latach zajmował się również tematyką związaną z I wojną światową.
Książka „Podhalański Adwent 1914. Szkice z czasów Wielkiej Wojny”, to praca wyjątkowa, bowiem jej autor nie ograniczył się, jak wielu jego młodszych kolegów historyków i publicystów do prostego przedstawienia faktów i odtworzenia mniej znanych epizodów ówczesnych walk z dokładnością fascynującą badaczy, lecz męcząca dla zwykłych zjadaczy chleba. W przeciwieństwie do nich stworzył ciekawy, refleksyjny esej popularnonaukowy możliwy do strawienia dla każdego, kto choć trochę interesuje się historią. Jego głównym celem nie jest bowiem odtworzenie wydarzeń z perspektywy ponadczasowego i niezaangażowanego obserwatora, lecz przede wszystkim odtworzenie duchowej i intelektualnej atmosfery panującej wśród specyficznego środowiska ówczesnych mieszkańców i rezydentów Zakopanego i Podhala – stanowiących przed pierwszo wojenną, nie tylko autonomicznej Galicji, ale też i całego podzielonego narodu. Całe to środowisko żyjące tradycjami i doświadczeniami ostatniego wielkiego powstania z1863 roku znalazło się, bowiem w 1914 roku w sytuacji, która choć przez nich upragniona i oczekiwana („wielka wojna o wolność ludów” mogąca przynieść odrodzeni Polski) zaskoczyła ich jednak gwałtownym rozwodem wypadków i poddała je najcięższemu egzaminowi – natychmiastowemu przekuciu deklaracji patriotycznych w rzeczywisty czyn.
Publikacja Wacława Polakiewicza składa się zasadniczo z trzech części, które recenzent dr Wiesław Bator z uniwersytetu Jagiellońskiego scharakteryzował w następujący sposób:
„Część I (W nadziei, smutku i trwodze), w której autor najbardziej zbliżył się do swego zamiaru twórczego charakteryzuje kulturalna, duchową i polityczną rolę Zakopanego i Podhala w przededniu wojny, mobilizacje organizacji niepodległościowych, pierwsze reakcje na wybuch konfliktu i reakcje owego specyficznego środowiska zgromadzonego na Podhalu na pierwsze wiadomości o powodzeniach i porażkach armii C. I k. oraz polskich formacji ochotniczych w pierwszych miesiącach wojny.
Walki toczą się wtedy w rejonach dość odległych, a podstawom źródłem informacji o ich przebiegu są dla mieszkańców rejonu komunikaty wojenne, doniesienia prasowe i rzadko dochodząca prywatna korespondencja z uczestnikami walk (rozdział 1. „Leci liście z drzewa”). Sytuacja zmienia się dramatycznie w listopadzie1914 roku (rozdział 2. „Śmiertelny kontredans”). Front wschodni zbliża się szybko i dr antycznie do rejonu Podhala, tereny „Polskiego Piemontu” kurczą się dramatycznie, a miejscowa społeczność doświadcza bezpośrednio pierwszych uciążliwości przebywania w strefę frontowej i przyfrontowej i zaczyna sobie zdawać sprawę z realności bezpośredniego zagrożenia. Stawka boju staja się już nie tylko marzenia, ale i własne życie i mienie. Relacja faktograficzna autora dotycząca wydarzeń na froncie staje się dokładniejsza, a jego perspektywa obserwacji staje się podwójna. Obok wspomnianego śledzenia wydarzeń oczyma kulturalnej elity Zakopanego – pojawia się u autora po raz pierwszy inne ogarniecie tematu – z pozycji dowódców śledzących nad mapami postępy wojsk nieprzyjacielskich i projektujących ruchy wojsk własnych.
Natomiast w
rozdziale 3 (Adwent niewiadomego jutra) autor powraca do pierwotnej
perspektywy – opisu wydarzeń, nastrojów i planów
opisywanego środowiska w okresie największego nasilenia ofensywy rosyjskiej.
Cześć II (Bitwa pod Limanową), na która składają się trzy rozdziały jest w gruncie rzeczy pierwotna wersja tekstu, który rozwinięty przez autora został wydany jako osobna pozycja w wydawnictwie Bellona i dzieli jej wszystkie zalety i wady. Trzeba jednak zauważyć, ze i w tym wypadku obok typowej narracji militarnej dokonanej z pozycji spoglądającego z góry obserwatora, autor nie rezygnuje całkowicie ze swego pierwotnego zamysłu i dlatego uzupełnia go spojrzenie z perspektywy niepodległościowych środowisk zakopiańskich. Kl. Obie relacje przeplatają się i uzupełniają wzajemnie niewątpliwie uatrakcyjniając tekst, lecz jednocześnie utrudniając jego odbiór przez zawodowego historyka.
Cześć III składająca się dwóch rozdziałów (7. Tęsknić i oczekiwać i 8. Rozmyślać wśród krzyży i mogił) jest najbardziej refleksyjna i osobista. Rozdział 7. To swoiste pokłosie walk jesienno zimowych udokumentowane relacjami uczestników zdarzeń, natomiast 8- to osobiste refleksje autora i rezultat jego wieloletnich przemyśleń na temat bliższych i dalszych skutków opisywanych zdarzeń i ich dziejowej wagi. (…)”
Redaktorem naukowym publikacji jest Robert Kowalski prezes oddziału PTH w Nowym Targu. Dokonał on także doboru fotografii, map i schematów a ponadto był odpowiedzialny za stronę edytorską książki. Publikacja jest starannie wydana w twardej kolorowej okładce. Jej objętość wynosi 232 strony, na których znalazło się szereg archiwalnych, niejednokrotnie dotychczas niepublikowanych fotografii, szczegółowych map obrazujących przebieg m.in. bitwy pod Limanową, planów i schematów organizacyjnych. Całość dopełniają grafiki Ludwiga Kocha znanego i cenionego austriackiego malarza, które zostały umieszczone na początku każdej z trzech części książki.
Publikacja ukazał się nakładem Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Limanowej. Jej wydanie było możliwe dzięki finansowemu wsparciu Województwa Małopolskiego, Urzędu Miasta Limanowa, Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej oraz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego.
(ROCH)
